Ποτέ άλλοτε η υστερία του persecuteur persecute (καταδιωκόμενος διώκτης) δεν έγινε, όπως σήμερα, ο κόσμος της κοινωνίας στην ολότητά της.
Κώστας Παπαϊωάννου
Για πολλούς, το Σύνταγμα (και γενικώς το κίνημα των πλατειών) ήταν χωρισμένο σε δύο στρατόπεδα. Για κάποιους ήταν η πάνω πλατεία και η κάτω. Άλλοι βλέπουν τα στρατόπεδα αλλιώς. Από την μία η απολίτικη μάζα του φραπέ και από την άλλοι οι πολιτικοποιημένοι και συνειδητοποιημένοι. Ή, από την ανάποδη, από την μία οι ανιδιοτελείς ακομμάτιστοι και από την άλλη τα ιδιοτελή κομματόσκυλα. Άλλοι διακρίνουν το στρατόπεδο της πολιτικής δράσης και αυτό της απλής διαμαρτυρίας. Άλλοι ξεχωρίζουν το ριζοσπαστικό ή επαναστατικό στρατόπεδο από το μεταρρυθμιστικό ή ρεφορμιστικό. Άλλοι το βλέπουν πιο απλά: Από τη μία οι αριστεροί και από την άλλη οι δεξιοί (όσο πιο στοιχειώδης είναι η σκέψη, τόσο πιο σχηματικά είναι και τα συμπεράσματά της).
Υπάρχει, όμως, και ένας άλλος διαχωρισμός, ίσως πιο κοντά στην αλήθεια. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στην
κοινωνία και τη
ζούγκλα, το συλλογικό και το ατομικό, το (ενίοτε περιοριστικό και καταθλιπτικό)
εμείς και το (πάντα περιοριστικό και καταθλιπτικό)
εγώ. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στην ιδεολογία που καθοδηγεί την σκέψη και την ιδεολογία που την νεκρώνει. Την πολιτική σαν ελπίδα και την πολιτική σαν αφορισμό. Την ιδεολογία που έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο και την κοινωνία και την ιδεολογία που έχει στο επίκεντρο την… ιδεολογία.