περί φασισμού και λοιπών δεινών

σκίτσο του Koυβανού Angel Boligan

 Όταν ξαφνικά σε μία κυψέλη πεθαίνει η βασίλισσα, η κοινωνική τάξη κλονίζεται. Οι αλλαγές είναι τόσο ριζικές που δικαίως χαρακτηρίζονται ως παλινδρόμηση ή και ως αταβισμός. Τη σαφέστερη αλλαγή υφίστανται οι εργάτριες, οι θηλυκές δηλαδή μέλισσες των οποίων η σεξουαλική ενέργεια είχε μετουσιωθεί σε εργασία. Μόλις ο κοινωνικός ιστός διαταράσσεται, οι εργάτριες παλινδρομούν σε προγενέστερο στάδιο συμπεριφοράς: αρχίζουν να γεννούν παρθενογενετικά αυγά… Πολλές εργάτριες δε επιστρέφουν σε ακόμα παλαιότερο στάδιο εξέλιξης, στο στάδιο που δεν ζούσαν ακόμα σε κυψέλες. Έτσι, αντί να συλλέγουν μέλι και να φροντίζουν τις νύμφες, αρχίζουν να λεηλατούν και να ληστεύουν.

σκίτσο του Ιρανού Javad Takjoo

Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από τον Ούγγρο κοινωνιολόγο Καρλ Μανχάιμ, που έζησε στη Γερμανία από το 1919 έως το 1933, έτος κατά το οποίο αναγκάστηκε να φύγει για την Αγγλία. Ο Ούγγρος κοινωνιολόγος είδε μπροστά του ένα λαό, που νοιαζόταν κυρίως για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του, να γίνεται μέσα σε λίγα χρόνια επιθετικός και φιλοπόλεμος. Ξεκινώντας από την ανθρωπολογική υπόθεση ότι ο άνθρωπος δεν είναι εγγενώς καλός ή κακός, οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι αυτή η ψυχολογική αλλαγή ήταν αποτέλεσμα θεσμικής δυσλειτουργίας. Προσπάθησε λοιπόν να εντοπίσει την αιτία. Και τη βρήκε εξετάζοντας τη συνάφεια μεταξύ της αποδιοργάνωσης της κοινωνίας και της αποδιοργάνωσης της προσωπικότητας. Η απάντηση που έδωσε ήταν ότι κυρίως υπεύθυνη είναι η συλλογική ανασφάλεια: αυτή οδηγεί στη διάλυση της κοινωνίας.

Το απόσπασμα από το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Στράτου Μεϊντανόπουλου «Η εποχή της ανοικοδόμησης», από το τελευταίο τεύχος του Νέου Λόγιου Ερμή. Ολόκληρο το άρθρο εδώ.